Ramai antara kita yang menggunakan komputer setiap hari, sama ada untuk belajar, bekerja, atau bermain game. Tapi tahukah anda bahawa salah satu komponen paling penting yang sering dilupakan ialah power supply?
Bila komputer tiba-tiba mati, tak boleh hidup, atau bau hangit muncul dari casing besar kemungkinan masalah datang dari komponen ini.
Power supply unit (PSU) ialah jantung yang menyalurkan kuasa elektrik kepada semua komponen dalam komputer anda.
Tanpa PSU, motherboard, CPU, RAM, dan kad grafik tidak akan berfungsi langsung. Malah, PSU yang tak sesuai atau sudah rosak boleh menyebabkan kerosakan kekal kepada sistem anda.
Dalam artikel ini, kami akan terangkan fungsi power supply secara terperinci, jenis-jenis PSU yang ada, bagaimana ia berfungsi, serta panduan memilih unit yang paling sesuai dengan keperluan anda. Sama ada anda pengguna biasa atau pelajar bidang teknikal, artikel ini akan bantu anda faham dan buat pilihan lebih bijak untuk sistem komputer anda.
Maksud Power Supply dan Fungsinya Dalam Komputer
Definisi Power Supply Unit (PSU)
Power Supply Unit atau lebih dikenali sebagai PSU, ialah komponen dalam sistem komputer yang berfungsi sebagai sumber utama tenaga elektrik untuk semua bahagian perkakasan.
Ia menerima tenaga elektrik dari soket dinding dalam bentuk arus ulang-alik (AC) dan menukarkannya kepada arus terus (DC) yang lebih stabil dan sesuai digunakan oleh komponen dalam komputer seperti motherboard, pemproses (CPU), kad grafik (GPU), cakera keras (HDD/SSD) dan sebagainya.
PSU bukan sahaja menyalurkan kuasa, tetapi juga mengawal voltan, menyaring gangguan arus, dan melindungi perkakasan daripada lonjakan elektrik. Oleh itu, fungsi utama PSU sangat penting untuk kestabilan dan ketahanan sistem komputer.
Fungsi Asas PSU Dalam Sistem Komputer
Berikut adalah senarai fungsi utama PSU yang wajib anda tahu:
- Menukar arus AC kepada DC: Komponen komputer tidak boleh menggunakan arus AC secara langsung, maka PSU memastikan arus ditukar ke bentuk yang selamat dan stabil.
- Mengagihkan voltan mengikut keperluan komponen: Contohnya: CPU memerlukan 12V, RAM mungkin hanya perlukan 3.3V. PSU mengagihkan secara teratur melalui kabel dan penyambung khas.
- Menstabilkan arus elektrik: Mengelakkan arus tidak stabil yang boleh menyebabkan sistem rosak atau terpadam secara tiba-tiba.
- Melindungi daripada overvoltage dan litar pintas: PSU moden dilengkapi dengan ciri keselamatan seperti OVP (Over Voltage Protection), SCP (Short Circuit Protection), dan UVP (Under Voltage Protection).
- Mengurangkan pembaziran tenaga: PSU dengan penarafan 80 PLUS membantu meningkatkan kecekapan tenaga, menjimatkan elektrik dan mengurangkan haba berlebihan.
Tanpa PSU yang berfungsi dengan baik, seluruh sistem komputer akan gagal beroperasi. Sebab itu pemilihan power supply bukan sekadar soal harga tapi soal ketahanan, prestasi, dan keselamatan jangka panjang.
Jenis-Jenis Power Supply dan Kegunaannya
PSU ATX, SFX, TFX – Apakah Bezanya?
Power supply hadir dalam pelbagai bentuk dan saiz yang dipanggil form factor, dan pemilihannya sangat bergantung kepada jenis casing komputer serta keperluan kuasa sistem. Berikut adalah jenis PSU yang paling biasa digunakan:
| Jenis PSU | Saiz | Kegunaan |
|---|---|---|
| ATX | Standard besar | Digunakan dalam kebanyakan desktop dan PC gaming |
| SFX | Kecil (Small Form Factor) | Untuk casing mini atau HTPC (Home Theatre PC) |
| TFX | Ramping dan panjang | Sesuai untuk desktop kompak atau sistem OEM (HP, Dell) |
ATX PSU ialah jenis paling popular dan mudah didapati di pasaran Malaysia. Ia mempunyai banyak kabel sambungan dan sesuai untuk sistem dengan pelbagai komponen seperti kad grafik, sistem penyejukan air, dan SSD berbilang.
SFX PSU pula biasanya digunakan dalam sistem mini-ITX yang kecil dan bergaya, manakala TFX PSU lebih jarang digunakan dan biasanya hadir dalam PC buatan kilang.
PSU untuk PC Gaming vs Pejabat vs Workstation
Fungsi dan jenis PSU yang diperlukan sangat berbeza mengikut jenis komputer:
PC Gaming
- Memerlukan watt tinggi (biasanya 600W – 850W)
- Perlukan penyambung khas untuk GPU
- Disarankan guna PSU 80 PLUS Gold ke atas
- Contoh: Corsair RM850x, Cooler Master V850
PC Pejabat
- Keperluan kuasa lebih rendah (300W – 500W sudah memadai)
- Fokus kepada penjimatan tenaga dan senyap
- PSU jenis ATX biasa sudah cukup
- Contoh: FSP Hexa 85+, Thermaltake Litepower
Workstation (Rendering / CAD)
- Perlukan watt yang sangat tinggi (850W – 1200W)
- Menyokong banyak GPU, pemproses berbilang teras
- PSU jenis modular digalakkan untuk pengurusan kabel
- Contoh: Seasonic Prime Platinum, EVGA SuperNOVA
Kesimpulannya, jenis PSU bukan sekadar bergantung pada bajet tetapi perlu disesuaikan dengan tujuan penggunaan, ruang casing, dan jenis komponen yang digunakan. Salah pilih boleh menyebabkan sistem tidak stabil atau gagal boot.
Bagaimana Power Supply Berfungsi (Proses Penukaran Tenaga)
Penukaran Arus AC ke DC
Komponen dalaman komputer seperti CPU, RAM, motherboard, dan storan hanya dapat berfungsi dengan arus terus (DC).
Namun, tenaga elektrik yang dibekalkan dari soket rumah ialah arus ulang-alik (AC). Di sinilah peranan utama PSU dimainkan ia menukar arus AC kepada DC melalui proses yang dinamakan rectification.
Proses Ringkas Penukaran:
- AC masuk melalui kabel utama PSU.
- Rectifier dalam PSU menukar AC kepada DC.
- Capacitor dan filter menstabilkan arus DC supaya tidak bergelombang.
- Output voltan DC disalurkan ke pelbagai komponen komputer melalui kabel khas.
Tanpa penukaran ini, komponen akan rosak atau tidak dapat dihidupkan langsung. Proses ini juga memastikan arus yang dihantar bersih dan stabil, yang sangat penting untuk prestasi jangka panjang sistem anda.
Pembahagian Voltan Kepada Komponen
Setiap komponen komputer memerlukan voltan berbeza untuk berfungsi. PSU akan menyalurkan beberapa voltan standard melalui kabel tertentu, antaranya:
| Voltan DC | Kegunaan |
|---|---|
| +12V | CPU, GPU, kipas, cakera keras |
| +5V | Motherboard, USB, sesetengah komponen |
| +3.3V | RAM, slot expansion tertentu |
| -12V / -5V | Digunakan untuk sambungan khas (jarang digunakan kini) |
Contohnya, jika GPU berkuasa tinggi memerlukan kuasa tambahan, PSU akan menyambungkan kabel 6-pin atau 8-pin PCIe secara langsung ke GPU. Sama juga dengan CPU yang memerlukan 4-pin atau 8-pin EPS.
PSU moden juga dilengkapi dengan rail tunggal atau berbilang rail, yang merujuk kepada cara pembahagian kuasa. Rail tunggal lebih mudah dikendalikan, manakala multi-rail lebih selamat dari segi kawalan beban.
Simptom Power Supply Rosak dan Cara Uji
Tanda-Tanda PSU Bermasalah
Power supply yang rosak boleh menyebabkan pelbagai masalah pada sistem komputer dari kegagalan untuk boot sehinggalah kepada kerosakan perkakasan lain. Berikut ialah simptom lazim yang menunjukkan PSU bermasalah:
Simptom Umum PSU Rosak:
- Komputer tidak menyala langsung walaupun sambungan kuasa betul.
- Restart automatik atau sistem tiba-tiba terpadam.
- Bau hangit atau panas berlebihan dari casing.
- Kipas PSU tidak berputar walaupun sistem dihidupkan.
- Bunyi klik atau berdengung dari PSU.
- Lampu indikator motherboard tidak menyala atau berkelip.
Nota penting: Kadangkala masalah seperti ini boleh disebabkan oleh komponen lain (motherboard atau RAM), jadi penting untuk menguji PSU terlebih dahulu sebelum membuat kesimpulan.
Cara Uji PSU Guna Power Supply Tester
Jika anda ingin mengesahkan sama ada PSU anda rosak atau tidak, berikut adalah dua kaedah paling mudah dan selamat:
1. Guna Power Supply Tester
- Langkah 1: Cabut PSU dari semua sambungan dalam casing.
- Langkah 2: Sambung kabel 24-pin motherboard ke tester.
- Langkah 3: Hidupkan PSU dan lihat bacaan voltan pada tester.
- Tester akan memaparkan voltan (+12V, +5V, +3.3V) – jika bacaan tidak normal atau kosong, PSU mungkin rosak.
2. Kaedah Paperclip (Manual)
- Untuk pengguna berpengalaman sahaja.
- Gunakan wayar atau klip kertas untuk sambung pin hijau dan mana-mana pin hitam pada konektor 24-pin.
- Hidupkan PSU – jika kipas berputar, PSU berfungsi minimum, tapi ini bukan jaminan voltan stabil.
Amaran: Jangan uji PSU secara terbuka jika anda tidak mahir. Elakkan risiko kejutan elektrik atau kerosakan pada komponen lain.
Tips Memilih Power Supply Yang Sesuai
Kiraan Watt PSU Berdasarkan Komponen
Memilih power supply bukan sekadar lihat harga atau jenama – anda perlu pastikan jumlah watt mencukupi untuk keseluruhan sistem komputer anda.
Cara Kira Keperluan Watt:
Gunakan Power Supply Calculator seperti dari OuterVision untuk anggaran tepat. Masukkan:
- Jenis CPU dan GPU
- Bilangan HDD/SSD
- RAM
- Jumlah kipas
- Overclocking (jika ada)
Contoh:
- CPU i5 + GPU GTX 1660 Super + 2 HDD + 2 kipas: anggaran keperluan ~450W
- Disarankan beli PSU 550W ke atas untuk headroom dan kecekapan
Tips praktikal:
- Tambah 100–150W dari anggaran untuk keselamatan
- Elakkan beli PSU dengan watt terlalu rendah ini boleh memendekkan hayat komponen
Maksud Penarafan 80 PLUS (Gold, Bronze, etc)
Penarafan 80 PLUS menunjukkan kecekapan tenaga PSU ia menggambarkan berapa banyak tenaga elektrik yang ditukar kepada kuasa sebenar untuk komputer.
| Penarafan | Kecekapan | Sesuai Untuk |
|---|---|---|
| White | ±80% | Biasa / pejabat |
| Bronze | ±82–85% | Gaming bajet |
| Silver | ±85–88% | Mid-range PC |
| Gold | ±87–90% | PC gaming atau produktiviti |
| Platinum | ±90–92% | Workstation profesional |
| Titanium | >94% | Server atau penggunaan 24/7 |
PSU yang lebih cekap menghasilkan kurang haba, lebih senyap, dan menjimatkan elektrik. Walaupun harga lebih tinggi, ia menjamin prestasi jangka panjang dan perlindungan perkakasan.
Banyak PSU murah di pasaran tidak mempunyai sijil 80 PLUS dan hanya mencetak label watt palsu. Ini berisiko merosakkan sistem walaupun pada penggunaan ringan.
Soalan Lazim Mengenai Fungsi Power Supply
1. Apakah fungsi utama power supply?
Power supply berfungsi untuk menukar arus AC kepada DC, mengagihkan voltan kepada komponen seperti motherboard, CPU dan GPU, serta memastikan kestabilan dan keselamatan aliran elektrik dalam sistem komputer.
2. Power supply rosak, apa tanda-tandanya?
Tanda-tanda PSU rosak termasuk:
- Komputer tidak menyala
- Sistem sering restart sendiri
- Bau hangit dari casing
- Kipas PSU tidak berputar
- Bunyi klik atau berdengung
3. Apakah perbezaan antara PSU ATX dan SFX?
PSU ATX adalah bersaiz standard dan digunakan untuk kebanyakan desktop, manakala PSU SFX bersaiz lebih kecil dan sesuai untuk casing mini seperti HTPC atau PC kompak.
4. Bagaimana memilih watt power supply yang sesuai?
Gunakan kalkulator watt berdasarkan spesifikasi komponen anda. Sebagai panduan:
- PC pejabat: 300W – 500W
- PC gaming: 600W – 850W
- Workstation: 850W ke atas
Sentiasa tambah margin keselamatan ±100W.
5. Adakah PSU penting untuk kestabilan komputer?
Ya, PSU sangat penting. PSU berkualiti memastikan arus elektrik stabil, melindungi komponen daripada kerosakan, dan membantu sistem beroperasi dengan lancar tanpa gangguan.
Penutup
Walaupun kecil dan sering tersembunyi dalam casing komputer, power supply unit (PSU) ialah nadi utama sistem anda. Ia bukan sekadar pembekal tenaga tetapi juga penjaga kestabilan, keselamatan dan prestasi keseluruhan sistem.
Daripada memahami fungsi asas power supply, mengenal jenis-jenis PSU, sehingga cara memilih unit yang sesuai semua ini adalah pengetahuan penting bukan sahaja untuk pembina PC tetapi juga pengguna biasa yang mahu sistem tahan lama dan bebas masalah.
Ingat, PSU berkualiti ialah pelaburan jangka panjang yang melindungi komponen bernilai tinggi dalam komputer anda. Jangan hanya ikut harga ikut spesifikasi, kecekapan, dan reputasi jenama.
Jika anda rasa artikel ini membantu, kongsikan kepada rakan-rakan atau pelajar yang sedang belajar IT dan kejuruteraan.
Ingin tahu lebih banyak lagi topik teknologi dengan penerangan ringkas tapi padat?
Langgan newsletter Ngulikwifii atau ikut kami di Facebook hari ini!